Foucault Üzerine Dersler 3 - Özneleşme
Gilles DeleuzeÖzneleşme süreçleri kavramının Foucault’nun çocuğu olduğuna hiç şüphe yoktur. Ama bu kavram, dışarı ve kıvrımla ilişkilendirildikçe gerçekten bir canavarı da andırmaya başlar. Şimdi özneleşme, dışarının bir kıvrımı olduğu oranda, asla bir kapanma değil bir açıklıktır. Çünkü her şey bilgi, iktidar ve özneleşme eksenleri arasındaki mücadelelere, karşıtlıklara ya da uzlaşmalara bağlıdır. İktidar yeni özneleşme kiplerini ele geçirmekten elbette hiç geri durmaz. Ama buna her yeltendiğinde yeni özneleşme süreçlerinin doğuşuna da engel olamaz. Deleuze’e göre, bu yüzden Foucault’nun kapatılmanın düşünürü olmadığı kesindir. Ama aynı sebeple ondaki “kendilikle ilişki” teması da özneye bir geri dönüş değildir. Sonucu özne olmayan özneleşmeler de vardır. Direniş noktalarının nasıl dağılıp yayılacağını bu özneleşme süreçleri belirler. Direniş tam da bu yüzden iktidara nazaran birincildir. Deleuze, derslerin bu son cildinde, Foucault’da direnişin nereden geldiği sorusuna nihayet bir yanıt bulmuş gibidir.